Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ

Η πρώτη γνωριμία της  Ευρώπης με τον καπνο εγινε το 1511,   κυρίως από τα πρόσωπα του άμεσου  περιβάλλοντος του Χριστόφορου Κολόμβου. Στη Γαλλία  , η καλλιέργεια του καπνού εισήχθη το 1560  , στη Γερμανία το 1565 και στην Αυστρία το 1560 για  σκοπούς θεραπευτικούς. Ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ  βιβλίο του "Ταξίδι στην Ελλάδα"  γράφει  ο καπνός ήρθε στην Ελλάδα  από δυο Γάλλους εμπόρους που καλλιέργησαν τα πρώτα φυτά  στη Θεσσαλονίκη. Στην Ανατολική  Μακεδονία και Θράκη η συστηματική καλλιέργεια του καπνού  άρχισε στις πρώτες δεκαετίες του  19ου αιώνα. Στοιχεία συναντά κανείς από το 1860 και μετά εκτάσεις και  παραγόμενο προϊόν. Τότε η περιοχή  άνηκε στο Σαντζάκι της Δράμας που υπάγονταν στο πασαλίκι  της Θεσσαλονίκης Τμήμα της  Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το σαντζάκι περιλάμβανε τους καζάδες  Δράμας, Πραβίου, Καβάλας,  Σαρή Σαμπάν, Γενησσέας και Κομοτηνής. Κάλυπτε 1.800.000  στρέμματα και οι κινήσεις του  προϊόντος γίνονταν από τα Λιμάνια Καβάλας και Πορτο Λάγος. Η πρώτη ποικιλία καπνού καλλιεργήθηκε  σε Χρυσούπολη, Γενησέα, Ξάνθη Οι περιοχές  αυτές είχαν εξαιρετικά καπνά γνωστά σε όλη την Τουρκία  με το όνομα χρυσόφυλλα Η επεξεργασία των καπνόφυλλων που  γίνονταν στα σπίτια των παραγωγών. Οι καπνοπαραγωγοί παρέδιδαν καπνά  στους καπνεμπόρους που τα επεξεργάζονταν στις  πόλεις Καβάλα, Ξάνθη, Δράμα, Ελευθερούπολη,  Δοξάτο, σε χάνια και αποθήκες. Σύντομα όμως οι μεγάλοι καπνέμποροι και οι  εξαγωγικοί οίκοι έφτιαξαν ιδιόκτητες καπναποθήκες  ξοδεύοντας τεράστια ποσά για την εποχή εκείνη.  Τα περισσότερα καπνά από την Θράκη  πήγαιναν   στην Τουρκία.

Η επεξεργασία του καπνού ήθελε εργατικά χέρια έτσι από τις αρχές  του 20ου αιώνα αναπτύχθηκε  ένα δυναμικό εργατικό κίνημα που ήξερε την δύναμη του αλλά κα ι υπερασπίζονταν την  προσπάθεια για καλύτερες συνθήκες δουλειάς μεγαλύτερες απολαβές  και διασφάλιση του  επαγγέλματος. Οι καπνεργάτες ήταν ζωντανά στοιχεία μιας πολιτισμικής  κοινωνίας , όπως  ήταν αυτή της Καβάλας , και μέσο διάδοσης νέων ιδεών. Εδώ έγιναν  και τα πρώτα συνδικαλιστικά  σωματεία αλλά και οι πρώτες απεργίες, λέξη άγνωστη για τα δεδομένα  της εποχής σε μια άκρως  συντηρητική και καταπιεστική Οθωμανική διοίκηση. Το "μπόλιασμα" του καπνεργατικού δυναμικού από τους πρόσφυγες  στην αρχή της δεκαετίας  του 1920 ήταν η αφετηρία νέων αγώνων και η "χρυσή" εποχή του  τοπικού συνδικαλιστικού  κινήματος όπου το επάγγελμα του καπνεργάτη ήταν ιδιαίτερα αξιό λογο με οικονομικές απολαβές  και κοινωνική αναγνώριση. Το 1921 στην Καβάλα υπήρχαν 4654 καπνεργάτες, το 1922 με τον  ερχομό των Ελλήνων της  Μικρά Ασίας του Πόντου και της Θράκης ο αριθμός των καπνεργατών  έφθασε τους 9400. Για  τα επόμενα χρόνια ο αριθμός τους αυξάνεται επίσης, και το 1925 έχουμε  τον αριθμό ρεκόρ  καπνεργατών που είναι 12.543 άνθρωποι.

ΟΙ ΚΑΠΝΕΡΓΑΤΕΣ Οι καπνεργάτες ήταν η κυρίαρχη εργατική δύναμη του Ελληνικού  \εργατικού δυναμικού  κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου. Αποτελούσαν δε τον πολυπληθέστερο  και πλέον  συμπαγή κλάδο της εργατικής τάξης με ισχυρή παρουσία στις πόλεις Καβάλα,  Θεσσαλονίκη και Βόλο. Ήταν το καπνικό ζήτημα ένα από τα φλέγοντα θέματα της ελληνικής κοινωνίας  το πρώτο  ουσιαστικά τέταρτο του περασμένου αιώνα. Ο καπνός ήταν το βασικό εξαγωγικό προϊόν της Μακεδονίας και Θράκης και  έδινε ουσιαστικά  ζωή στις πόλεις Καβάλα και Θεσσαλονίκη. Ειδικά μετά το 1922 αποτέλεσε και  την διέξοδο στην  ανεργία για χιλιάδες πρόσφυγες έλληνες, που κυνηγημένοι, έφθαναν στην γη  της Β. Ελλάδας.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα οι ξένες καπνεμπορικές  εταιρίες εξήγαγαν επεξεργασμένο καπνό απασχολούσαν  δε χιλιάδες χριστιανούς και μουσουλμάνους εργάτες. Το υψηλό κόστος της επεξεργασίας ώθησε τους  Αμερικανούς εμπόρους να επιχειρήσουν εξαγωγή  ακατέργαστων καπνών από το Λιμάνι της Καβάλας  το 1909 αυτό δεν κατέστη δυνατό αφού οι  καπνεργάτες αντέδρασαν και είχαμε τις πρώτες  απεργίες και συγκρούσεις. Αλλος τρόπος με τον οποίο επιχείρησαν οι έμποροι  να μειώσουν το κόστος των προς εξαγωγή καπνών ήταν η απαλλαγή των ειδικευμένων εργατών και η  πρόσληψη στην θέση τους γυναικών που αμείβονταν  με πολύ χαμηλό ημερομίσθιο. Αποτέλεσμα και πάλι  απεργίες και βίαιες συγκρούσεις. .

Μια ακόμα απεργία έχουμε τον Μάρτιο του 1914 ήταν καθοριστική  για την τύχη των καπνεργατών και συγκλόνισε την Μακεδονία.  Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδία η "Φεντερασίον" είχε στις τάξεις τους  καπνεργάτες. Η κυβέρνηση αντιμετώπιζε την πρώτη σοβαρή κρίση  στα νέα της εδάφη.. Μετά από είκοσι ημέρες απεργίας αρκετά από τα αιτήματα των  καπνεργατών έγιναν δεκτά από τους καπνεμπόρους. Μετά την  άφιξη των προσφύγων και μέχρι την οικονομική κρίση του 1929  το καπνικό ζήτημα είχε ιδιαίτερη κοινωνική ένταση και  συγκρούσεις, όπου οι καπνέμποροι φάνηκαν αποφασισμένοι  να μειώσουν το κόστος επεξεργασίας αλλά και να επιβάλουν  νέες εργασιακές σχέσεις. Η κρατική εξουσία ήταν σαφώς με το  μέρος των καπνεμπόρων. Οι εξαγωγές των καπνών έφερναν  συναλλαγματικά οφέλη  και ταυτόχρονα η "συμπαράσταση" στους ισχυρούς  καπνέμπορους μείωνε την "αντίσταση" των εργατών που  άρχισαν να κυοφορούν.. αριστερές ιδέες. Πραγματικά η πολιτική  επιρροή των αριστερών είχε αποτελέσματα σε Θεσσαλονίκη και  Καβάλα όπου στις εκλογές τα αποτελέσματα ήταν εμφανή.

Το 1930 η Καπνεργατική Ομοσπονδία αριθμούσε 25 σωματεία και πάνω  από 22000 μέλη. Η "αποσυμφόρηση" του επαγγέλματος άρχισε με την δημιουργία του ΤΑΚ  του Ταμείου  Ασφαλίσεως Καπνεργατών. Το οποίο επέβαλε την χρήση επαγγελματικού  βιβλιαρίου από το 1926, που ιδρύθηκε, και καταργήθηκε η ελεύθερη  πρόσβαση στο επάγγελμα. Η ανεργία άρχισε να φαίνεται μετά από το 1929  και μεγάλωσε ακόμα από τότε μέχρι το 1936 που με την αλλαγή του συστήματος  επεξεργασίας "Τόγκα" στηρίχθηκε στην μαζική απασχόληση γυναικών στο επάγγελμα. Το 1920 οι γυναίκες ήταν  διπλάσιες από τους άνδρες στο επάγγελμα και το 1930 τους ξεπέρασαν  κατά εφτά φορές.  ΠΗΓΗhttp://pkteam.g